ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΦΘΗΝΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ

Δημοσιεύθηκε 25 Οκτωβρίου 07 στην εφημερίδα «Άποψη»΄

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΟΥ ΦΘΗΝΟΥ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ

Το πετρέλαιο κυβερνάει την παγκόσμια οικονομία. Το πετρέλαιο κινεί το στρατό. Το πετρέλαιο παράγει και μεταφέρει τα τρόφιμα που τρώμε. ¨Όλοι παρακολουθούμε την τιμή του πετρελαίου να ανεβαίνει χωρίς κανένας από τις κυβερνήσεις να προβληματίζεται για το ενεργειακό μέλλον του πλανήτη.
Η μείωση των αποθεμάτων είναι μια πραγματικότητα. Με την παραγωγή να μειώνεται όχι σε όλες αλλά στις κύριες πετρελαιοπαραγωγικές περιοχές μια ενεργειακή κρίση είναι αναμενόμενη. Η ζήτηση για πετρέλαιο συνεχίζει να αυξάνει και η έλλειψη μπορεί να δημιουργήσει έντονα αισθήματα δυσαρέσκειας στον κόσμο που έμαθε να ζει σαν τους Αμερικάνους (οι οποίοι καταναλώνουν την εβδομάδα το βάρος τους σε πετρέλαιο ) χωρίς να νοιάζονται για τη τιμή του προϊόντος. Ακόμα και αν η τιμή δεν είναι το ζητούμενο η παραγωγή θα πέφτει και η ανεπάρκεια θα αυξάνεται έντονα.
Επιπλέον, απειλητικά γεγονότα όπως οι κλιματικές αλλαγές θα αλλάξουν τις καταναλώσεις σε στερεά καύσιμα φέρνοντας καταστροφικές επιπτώσεις.
Ο συνδυασμός των δύο, δηλαδή των κλιματικών αλλαγών και η επικείμενη κορύφωση της παραγωγής του πετρελαίου, κάνει τις κρίσεις που πέρασε ο πλανήτης να μοιάζουν πια αμελητέες. Σήμερα υπάρχουν 2,4 δισεκατομμύρια άνθρωποι περισσότεροι από το 1975. Τις τρεις τελευταίες δεκαετίες χρησιμοποιήσαμε 650 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου και το μισό από αυτήν την ποσότητα πριν το 1980. Τώρα χρησιμοποιούμε περισσότερη ενέργεια για καύσιμα αυτοκινήτων απ’ ότι καταναλώνουμε για την παραγωγή τροφίμων και φυσικά δεν υπάρχουν παρθένα γιγάντια αποθέματα που να μας περιμένουν. Η παγκόσμια παραγωγή αυξάνει τα τελευταία 150 χρόνια και έχει οκταπλασιαστεί από το τέλος του δευτέρου παγκόσμιου πολέμου. Το φθηνό πετρέλαιο , το φθηνό φυσικό αέριο και η φθηνή ηλεκτρική ενέργεια έχουν οδηγήσει τη χρήση γης, το σχεδιασμό των αυτοκινήτων , την κατασκευή των κτιρίων , τα συστήματα των αγροτικών εκμεταλλεύσεων να μην δίνουν σημασία στην κατανάλωση ενέργειας. Δεν έχει τελειώσει το πετρέλαιο αλλά η εξάντληση των περιοχών θα γίνει σύντομα.
Η επερχόμενη πετρελαϊκή κρίση
Η εξάντληση του πετρελαίου είναι αναπόφευκτη, έρχεται σύντομα και θα είναι σημαντική.
Αυτή την στιγμή υπάρχουν στον κόσμο 98 πετρελαιοπαραγωγές χώρες από τις οποίες οι 64 έχουν ξεπεράσει το σημείο κορύφωσης και η παραγωγή τους βρίσκεται σε πτώση, στις 60 μάλιστα από αυτές η παραγωγή τους βρίσκεται σε οριακή κατάσταση. Μερικές χώρες, όπως το Ιράν, η Λιβύη το Περού και η Ρωσία λειτουργούν με μη φυσιολογικό τρόπο: αν και έχουν ξεπεράσει το σημείο κορύφωσης της παραγωγής τους το τελευταίο διάστημα αυξάνουν την παραγωγή τους παρόλο που
η αύξηση αυτή δεν ξεπερνά το προηγούμενο ανώτατο σημείο.
Σύμφωνα με την http://www.energyfiles.com/ άλλες 14 χώρες πρόκειται να ξεπεράσουν το σημείο κορύφωσης της παραγωγής τους την επόμενη δεκαετία. Στο http://www.oilcrisis.com/ μπορεί κάποιος να βρει προβλέψεις για κάθε χώρα και στο http://www.jodidb.org/ την ανά μήνα παραγωγή της κάθε χώρας.
Η τελευταία έκδοση του Αμερικανικού Οργανισμού για την Ενέργεια G.A.O.( 27 Μαρτίου 2007) για το πότε θα γίνει η κορύφωση και πτώση της παραγωγής, κρούει τον κώδωνα του κινδύνου και καλεί την ηγεσία των Η.Π.Α. να αποτρέψουν την ενεργειακή κρίση που παρόμοια δεν έχει αντιμετωπίσει ο κόσμος και μπορεί να συμβεί οποιαδήποτε στιγμή. Μόνον ο Πρόεδρος μπορεί να πάρει δραστικά μέτρα αναφέρει η έκθεση. Δυνατότητες εναλλακτικών λύσεων σε σχέση με το πετρέλαιο είναι εξαιρετικά περιορισμένες. Η τεχνολογία δεν θα μας σώσει χωρίς να δαπανήσουμε χρόνο και χρήμα για να αναπτύξουμε και να τις παράγουμε. Μέχρι το 2015 αυτές οι τεχνολογίες θα αντικαταστήσουν μόνον το 4% από αυτό που καταναλώνουν στις Η.Π.Α. Κάτω από τις παρούσες συνθήκες μια επικείμενη κορύφωση και πτώση της παραγωγής του πετρελαίου θα έχει μεγάλες επιπτώσεις συμπεριλαμβανομένης και της παγκόσμιας ύφεσης. Αν η επικείμενη κορύφωση και η απότομη πτώση έρθει αργότερα, οι νέες τεχνολογίες έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να περιορίσουν τις επιπτώσεις.
Τα μεγαλύτερα αποθέματα στο δυτικό ημισφαίριο (Cantarell) εξαντλούνται πολύ γρήγορα και στα επόμενα χρόνια η οικονομία του Μεξικού θα δεχθεί ισχυρό πλήγμα.
Η παραγωγή στις Η.Π.Α είχε φθάσει στο μάξιμουμ το 1970 και από τότε άρχισε να φθίνει χρόνο με το χρόνο. Χωρίς εισαγωγές τα αποθέματα των Η.Π.Α. θα εξαντληθούν σε 3 χρόνια.
Η παραγωγή του πετρελαίου έχει κορυφωθεί και φθίνει σε 33 από τις 48 κύριες πετρελαιοπαραγωγές χώρες ενώ πολλοί ειδικοί προβλέπουν ότι σύντομα θα κορυφωθεί και η παγκόσμια παραγωγή.
Η κυβέρνηση της Κίνας έχει προβλέψει την κορύφωση της παγκόσμιας παραγωγής το 2012 και το τμήμα της Διεύθυνσης πληροφοριών Ενέργειας προέβλεψε ότι τα αποθέματα θα κρατήσουν μέχρι το 2037.
Ο σύμβουλος ενέργειας Robert L Hirsch στο άρθρο του στο περιοδικό World Oil αναφέρει ότι κορύφωση και πτώση έχει συμβεί όχι μόνον στις Ηνωμένες Πολιτείες αλλά και στην Νορβηγία και στην Μεγάλη Βρετανία. Το ίδιο συνέβη και με το φυσικό αέριο στις Ηνωμένες Πολιτείες όπου η Εθνική Επιτροπή Ενέργειας απέτυχε να προβλέψει την κορύφωση που συνέβη του 2005.
Η Κίνα και η Ινδονησία δεν είναι πια εξαγωγείς πετρελαίου και σύντομα αυτό θα συμβεί και στην Μεγάλη Βρετανία. Η Κίνα πλήρωσε πολύ ακριβά ( σε σχέση με άλλους ανταγωνιστές) για τα δικαιώματα πετρελαίου στην Βενεζουέλα.
Για το Ιράν όπως αναφέρει η μελέτη Global Dialogue on Energy Security (16-17 Οκτωβρίου 2006) του China Institute of International Studies ακόμα και τα πιο αισιόδοξα σενάρια δείχνουν ότι τα αποθέματα εξαντλούνται και το Ιράν χρειάζεται απεγνωσμένα πυρηνική ενέργεια. Το Ιράν έχει μεγάλα αποθέματα φυσικού αερίου αλλά όχι αρκετά για να εξαγάγει και να κερδίσει χρήματα ώστε να υποκαταστήσει το πετρέλαιο. Γι αυτό και έχουν προχωρήσει σε επενδύσεις σε πυρηνική ενέργεια αδιαφορώντας για τις πιέσεις που δέχονται.
Σύμφωνα με την ανάλυση του Jean Laherrere (ASPO France) η έναρξη της κρίσης άρχισε
το 2005 και θα κορυφωθεί το 2012 και η διύλιση του πετρελαίου μαζί με την διύλιση των άλλων υπολειμμάτων των πετρελαιοπηγών (πχ. πίσσα) θα τελειώσουν το 2050 . Αυτό το πετρέλαιο όμως θα είναι ακριβό γιατί θα είναι ενεργειακά κοστοβόρα η παραγωγή του.
Το περιοδικό Petroleum Review προβλέπει κορύφωση το 2010 με 94 Μb/d, το C.E.R ( 4 Αυγούστου 2006) κορύφωση με110 Mb/d (σημειωτέον ότι το 2006 είχαμε παραγωγή 88,74 Mb/d).
Ένα ακόμη παράδειγμα που δείχνει την κατάσταση που βρίσκεται η αγορά είναι η αθέτηση των συμφωνιών στην Βολιβία, Ρωσία και την Βενεζουέλα. Στο παρελθόν τέτοια αθέτηση συμφωνιών θα οδηγούσε αυτόματα στα Διεθνή Δικαστήρια, τώρα όμως υπάρχουν μόνο πολιτικές πιέσεις για την εκτέλεσή τους. Όλα αυτά θα κάνουν το πετρέλαιο να φθάσει στην κορυφή με κραδασμούς και να οδηγήσει σε χαοτικές τιμές.
Πέρα από την παραγωγή κάθε χρόνο ανεβαίνει και η ζήτηση.
Να σημειώσουμε κάτι που αφορά την χώρα μας. Η παραγωγή στις χώρες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης κορυφώθηκε το 1984 την πρώτη φορά και το 1989 την δεύτερη. Μετά από αυτό η παραγωγή μειώθηκε κατά 45%. Οι προβλέψεις για τα επόμενα χρόνια (είτε αυτές προέρχονται από την ρωσική κυβέρνηση που είναι αισιόδοξες είτε αυτές προέρχονται από πηγές των Η.Π.Α. που είναι απαισιόδοξες) δείχνουν ότι η παραγωγή θα μειωθεί στα κατώτατα όρια το 2015. Επιπλέον, η αντίδραση του Πρόεδρου Πούτιν που ζήτησε από τις χώρες που συμμετέχουν στην συμφωνία για τον αγωγό Μπουργκάς –Αλεξανδρούπολης να εξασφαλίσουν ποσότητες πετρελαίου αντίστοιχες του μεριδίου τους διαφορετικά να πουλήσουν τα μερίδιά τους σε άλλους που έχουν τέτοια δυνατότητα καθώς και το άρθρο του Λουκά Κατσώνη στην Εφημερίδα Καθημερινή (7/10/07) που αναφέρει ότι έχουν εξασφαλιστεί μόνον οι 17 από τους 35 εκ. τόνους που απαιτούνται για την λειτουργία του αγωγού, δείχνουν ότι τα αποθέματα στη Ρωσία βρίσκονται σε πολύ χαμηλά επίπεδα και δεν μπορούν να εξυπηρετήσουν το έργο. Τότε για ποιόν αγωγό μιλάμε; Σημειώστε ότι αυτός θεωρητικά θα είναι διαθέσιμος μετά το 2012 και οι μεγάλοι καταναλωτές δεν θα είναι η Ευρώπη ( η οποία επενδύει μαζικά σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και φυσικό αέριο) αλλά η Ινδία και η Κίνα.

Με αυξανόμενη την παγκόσμια κατανάλωση ποιο θα είναι το αποτέλεσμα της μείωσης της παγκόσμιας παραγωγής;
Η Εθνική Επιτροπή για την Ενεργειακή Πολιτική και ασφάλεια των Η.Π.Α. εξέδωσαν μια αναφορά με τίτλο “Oil shockwave “ (http://www.energycommission.org/) και προβλέπει ότι σταθερή μείωση κατά 4% στην παγκόσμια προσφορά πετρελαίου θα αυξήσει τις τιμές του πετρελαίου πάνω από τα 160 δολάρια το βαρέλι.

Μέχρι τώρα όλοι ασχολούμασταν με το πώς θα καλύψουμε το «κενό», πώς θα βρούμε περισσότερες πηγές πετρελαίου για να καλύψουμε την ζήτηση.
Το τμήμα ενέργειας των Η.Π.Α. στην αναφορά του “Peaking of world Oil production: Impacts, Mitigation and Risk Management” λέει πως για να αποφευχθεί μια κατάρρευση θα πρέπει να προγραμματιστεί η παραγωγή εναλλακτικών υγρών καυσίμων είκοσι χρόνια πριν την εξάντληση των αποθεμάτων.
Ίσως αυτό να φαίνεται δυνατό με την μετατροπή των άλλων φυσικών πηγών όπως το φυσικό αέριο, των υπολειμμάτων των πετρελαιοπηγών όπως η πίσσα, ή τον άνθρακα. Αυτό όμως θα οδηγήσει στην γρηγορότερη εξάντληση και των άλλων πηγών ενέργειας και θα κάνει ακόμα πιο δύσκολη την μετάβαση των κοινωνιών στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Για παράδειγμα, τα αποθέματα άνθρακα στις Η.Π.Α. φθάνουν για 250 χρόνια με την υπάρχουσα κατανάλωση. Αν η κατανάλωση αυξάνεται κατά 2% κάθε χρόνο τότε τα αποθέματα φθάνουν για 85 χρόνια. Αν ο άνθρακας μετατραπεί σε υγρό καύσιμο για μεταφορές τότε τα αποθέματα φθάνουν για 50 χρόνια. Για να αντικαταστήσουμε την χαμένη ενέργεια θα πρέπει να κατασκευάζεται ένα εργοστάσιο πυρηνικής ενέργειας κάθε εβδομάδα μέχρι το 2050.
Η παραγωγή του φυσικού αέριου στην Ευρώπη κορυφώνεται και η κατανάλωση ανεβαίνει απότομα. Η Ευρώπη εξαρτάται πάρα πολύ από το Ρωσικό πετρέλαιο. Σύντομα θα υποφέρει και από υψηλές τιμές.
Οι προβλέψεις για κορύφωση και ραγδαία μείωση των αποθεμάτων σύμφωνα με την μελέτη «Global Dialogue on Energy Security» (16-17 Οκτωβρίου 2006) του China Institute of International Studies είναι : Το πετρέλαιο τετρακίσιοι γιγατόνοι το 2015. Το Φυσικό αέριο 400 γιγατόνοι το 2030 και ο Άνθρακας 600 γιγατόνοι το 2050
Ένα σημαντικό στοιχείο στον υπολογισμό των στοιχείων είναι ο πληθυσμός της Γης. Υπολογίζεται ότι ο πληθυσμός θα κορυφωθεί το 2050. Αυτός ο συνδυασμός υπολογίζεται ότι θα επηρεάσει τα αποθέματα του άνθρακα που πιθανόν να κορυφωθούν το 2030.
Η μελέτη προτείνει ότι θα χρειαστούν περισσότερα πυρηνικά εργοστάσια , αλλά και αυτά τα υπάρχοντα αποθέματα του Ουρανίου U235 φθάνουν μέχρι το 2035.
Ποια σενάρια υπάρχουν για τα πιθανά αποτελέσματα από την έλλειψη του πετρελαίου;
Συντήρηση
Μπορεί να αγοράσω ένα υβριδικό αυτοκίνητο και να συνεχίσω να πηγαίνω στην παραλία το σαββατοκύριακο ή να χρησιμοποιώ λιγότερο πετρέλαιο αλλά η ζωή μου δεν θα αλλάξει δραματικά.
Στέρηση
Όσο θα μικραίνει η παροχή πετρελαίου η συντήρηση θα σταματήσει να είναι εθελοντική.
Μπορεί να οδηγηθούμε σε καθορισμό ποσοτήτων.
Αν η εξάντληση δεν ελέγχεται αποτελεσματικά η στέρηση θα καταστρέψει τις προσπάθειες για λελογισμένη χρήση.
Η έλλειψη θα επηρεάσει τον βιομηχανοποιημένο κόσμο, τα ταξίδια και θα αλλάξει ο τρόπος ζωής.
Σύγκρουση
Με το πετρέλαιο να αποτελεί το βασικό αγαθό της σύγχρονης αγροτικής παραγωγής, ο λιμός θα επηρεάσει αρκετές περιοχές. Ανεξάρτητα αν οι φτωχοί της γης υστερούν στην κατανάλωση των αποθεμάτων ενέργειας, το χάσμα μεταξύ φτωχών –πλουσίων θα μεγαλώσει και οι διαμάχες γύρω από τα αποθέματα θα είναι συχνές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ο πόλεμος στο Ιράκ. Μπορεί άραγε να αποφύγουμε μεγαλύτερους πολέμους που φαίνονται στον ορίζοντα;
Αντικατάσταση
Πρέπει αναπόφευκτα να βρούμε άλλες μορφές ενέργειας , αντικαθιστώντας το πετρέλαιο με μια νέα μορφή ενέργειας αλλά και όπιο προϊόν παράγεται από αυτό.

Υπάρχουν άραγε οι λύσεις στα χέρια μας;
Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι αυτή η προσπάθεια για να καλύψουμε το «κενό» είναι μάταιη, γιατί θα έχουμε ανταγωνιστική ζήτηση για περιορισμένες πηγές σε σχέση με το χρόνο, θα απαιτηθούν κεφάλαια και επιπλέον κατανάλωση ενέργειας.
Δεν υπάρχουν υποκατάστατα των υγρών καυσίμων σε αντίστοιχες ποσότητες και δυνατότητες με το πετρέλαιο ή να μπορούν να εξυπηρετούν τις παγκόσμιες μεταφορές.
Πρώτα και κύρια πρέπει να ενημερωθεί ο κόσμος για την επερχόμενη κρίση που θα προέρχεται από την οριακή παραγωγή του πετρελαίου. Με σωστή ενημέρωση, σχεδιασμό και προετοιμασία θα μπορούμε να ξεπεράσουμε τις προκλήσεις από την εξάντληση του πετρελαίου.
Το να περιοριστεί η κατανάλωση ενέργειας θα πρέπει να ήταν ο κύριος στόχος, αλλά αυτό αντίκειται στην καταναλωτική μας κοινωνία που απαιτεί περισσότερα. Το να περιοριστεί η κατανάλωση ενέργειας δεν μπορεί να γίνει με πρωτόκολλα και νόμους αλλά αλλάζοντας τις καταναλωτικές μας συνήθειες και την ζωή μας.
Η παγκόσμια παραγωγή ενέργειας (στην οποία συμπεριλαμβάνονται όλα τα καύσιμα: η πυρηνική ενέργεια, τα υδροηλεκτρικά και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας) το 2005 ήταν 13 terawatts (TW) με πρόβλεψη το 2050 τα 30 terawatts(1T.W.=1.000.000 megawatts)
Η μόνη πηγή ενέργειας που θα μπορούσε να καλύψει αυτό το κενό είναι η ηλιακή.
H ενέργεια που μπορούμε να πάρουμε από όλες τις εναλλακτικές λύσεις σύμφωνα με το http://www.solartoday.org/ είναι:
ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΑ
4,6 TW θεωρητικά παγκόσμια δυνατή παραγωγή.
0,7 TW τεχνικά πραγματοποιήσιμη.
0,5 TW εγκαταστημένη παραγωγή.
ΠΑΛΙΡΡΟΙΑΚΑ ΚΥΜΑΤΑ
< 2 TW συνολική ενέργεια παγκοσμίως। ΒΙΟΜΑΖΑ
7-10 TW θεωρητικά παγκόσμια δυνατή παραγωγή.
ΓΕΩΘΕΡΜΙΑ
12 TW παγκοσμίως, από την οποία μόνον ένα μικρό μέρος μπορεί να εξαχθεί.
ΑΝΕΜΟΣ
50 TW θεωρητικά παγκόσμια δυνατή παραγωγή.
2-4 TW οικονομικά πραγματοποιήσιμο συν την δυνατότητα παραγωγής μέσα στα πελάγη.
ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ
10 TW βασιζόμενοι στην υπόθεση ότι θα κατασκευάζονται κάθε μέρα για τα επόμενα 50 χρόνια πυρηνικά εργοστάσια δυναμικότητας 1 gigawatt.
Το τελευταίο διάστημα προβάλλεται ξανά η πυρηνική ενέργεια σαν ενέργεια χωρίς εκπομπές καυσαερίων. Αυτή η αντίληψη είναι τελείως λανθασμένη Για να εξαχθεί το υψηλού δείκτη ουράνιο από τα ορυχεία καθώς και η επεξεργασία του ασθενούς ουρανίου απαιτεί τεράστιες ποσότητες ενέργειας που συνήθως είναι από στερεά καύσιμα.
ΗΛΙΑΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ
120.000 TW θεωρητικά παγκόσμια δυνατή παραγωγή.
600 TW ικανή να πραγματοποιηθεί.
60 TW τεχνικά πραγματοποιήσιμη. (βασιζόμενοι ότι έχουν μόνον 10% σε
αποτελεσματικότητα τα τεχνικά μέσα μετατροπής της ηλιακής ενέργειας)
20 TW βασιζόμενοι στην χρήση μόνον του 0,16% της παγκόσμιας επιφάνειας και της
αποτελεσματικότητας 10 % των τεχνικών μέσων।

Στο διεθνές εμπόριο δόθηκαν μεγάλες ευκαιρίες έχοντας φθηνές μεταφορές. Σε ένα κόσμο που εξαρτάται από τα προϊόντα του πετρελαίου και τα υγρά καύσιμα είναι απαραίτητα , τα προϊόντα της βιομάζας θα τα υποκαταστήσουν. Άλλα τα υγρά καύσιμα από τα προϊόντα της γης θα μπορέσουν να αντικαταστήσουν μόνο το 1/10 από τις σημερινές καταναλώσεις. Αν υπολογίσουμε τον αριθμό των αυτοκινήτων που κυκλοφορούν, οι ποσότητες των βιοκαυσίμων είναι αδύνατον να τα κινήσουν. Γι’ αυτό η πρόκληση είναι να αντικατασταθούν τα υγρά καύσιμα από ηλιακή-ηλεκτρική ενέργεια. Αυτό δείχνει ιδανικό για τα μέσα μαζικής μεταφοράς .Η Σαγκάη έχει ένα τραίνο ηλεκτρομαγνητικής προώθησης το οποίο ταξιδεύει με 270 μίλλια την ώρα.
Τώρα θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε τα όρια των αποθεμάτων των καύσιμων πηγών ενέργειας και να προωθήσουμε γρήγορα την ανάπτυξη της ηλιακής ενέργειας. Τώρα θα πρέπει να κινητοποιηθούν οι κυβερνήσεις καθώς και να αναλάβουν τις ευθύνες που έχουν οι τοπικές αρχές ώστε να αντιδράσουμε γρήγορα πριν οι επιπτώσεις της έλλειψης των υγρών καυσίμων γίνουν αισθητές.
Χρειάζονται τεράστιες προσπάθειας για να περιοριστούν οι καταναλώσεις των υγρών καυσίμων για την ανάπτυξη και την εγκατάσταση των εναλλακτικών μορφών ενέργειας.
Για πρώτη φορά στην ιστορία θα πρέπει όλη η ανθρωπότητα να αντιμετωπίσει από κοινού το ίδιο πρόβλημα. Η πρόκληση που πρέπει να αντιμετωπίσουμε είναι η μετάβαση από μια οικονομία που θα περιορίζει τις ενεργειακές μας ανάγκες σε μία όπου θα μπορούμε να ζούμε υποφερτά με ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.