Είμαστε στη δεύτερη φάση της οικονομικής κρίσης, η οποία είναι παγκόσμια και στην εμβέλειά της και στο μέγεθός της. Επηρεάζουν όλους τους σημαντικούς θεσμούς μας και τους καθιερωμένους τρόπους σκέψης.
Η οικονομική κρίση του 2008
Η τρέχουσα οικονομική κρίση είναι η συνέχεια της οικονομικής κρίσης του 2008, όταν η πτώχευση της Lehman Brothers (η τρίτη μεγαλύτερη τράπεζα επενδύσεων στον κόσμο) απείλησε το σύνολο του χρηματοπιστωτικού συστήματος με κατάρρευση. Οι τράπεζες την προηγούμενη δεκαετία είχαν μία εκρηκτική αύξηση των πιστώσεων, με ολοένα και πιο ριψοκίνδυνο δάνεια. Πίστευαν ότι θα μπορούσαν να διαχειριστούν τον κίνδυνο, και αυτό τους ενθάρρυνε για περαιτέρω ανάληψη κινδύνων. Αποτέλεσμα ήταν ότι οι επισφάλειες να στοιβάζονται πάνω σε πιο επισφαλείς χρεώστες και να κρύβονται μέσα ισολογισμούς των τραπεζών, από όλο και πιο σύνθετα τραπεζικά προϊόντα. Η εμπιστοσύνη σε ολόκληρο το σύστημα, άρχισε να παραπαίει, όταν άρχισε η αθέτηση των υποχρεώσεων από εκείνους που βρίσκονταν στα κάτω στρώματα του χρέους (ενυπόθηκα δάνεια υψηλού κινδύνου των κατόχων υποθηκών στις ΗΠΑ). Η Lehman Brothers κατέρρευσε, και επειδή το χρέος της ήταν τόσο μεγάλο απείλησε όλο το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η απάντηση των κυβερνήσεων ήταν να χρησιμοποιήσουν όλες τους τις δυνάμεις τους για το δανεισμό στην στήριξη των τραπεζών. Η Τράπεζα της Αγγλίας εκτιμά ότι το συνολικό κόστος της διάσωσης του χρηματοπιστωτικού συστήματος στο Ηνωμένο Βασίλειο ήταν £ 1,3 τρισεκατομμύρια,
Η τρέχουσα οικονομική κρίση είναι η συνέχεια της οικονομικής κρίσης του 2008, όταν η πτώχευση της Lehman Brothers (η τρίτη μεγαλύτερη τράπεζα επενδύσεων στον κόσμο) απείλησε το σύνολο του χρηματοπιστωτικού συστήματος με κατάρρευση. Οι τράπεζες την προηγούμενη δεκαετία είχαν μία εκρηκτική αύξηση των πιστώσεων, με ολοένα και πιο ριψοκίνδυνο δάνεια. Πίστευαν ότι θα μπορούσαν να διαχειριστούν τον κίνδυνο, και αυτό τους ενθάρρυνε για περαιτέρω ανάληψη κινδύνων. Αποτέλεσμα ήταν ότι οι επισφάλειες να στοιβάζονται πάνω σε πιο επισφαλείς χρεώστες και να κρύβονται μέσα ισολογισμούς των τραπεζών, από όλο και πιο σύνθετα τραπεζικά προϊόντα. Η εμπιστοσύνη σε ολόκληρο το σύστημα, άρχισε να παραπαίει, όταν άρχισε η αθέτηση των υποχρεώσεων από εκείνους που βρίσκονταν στα κάτω στρώματα του χρέους (ενυπόθηκα δάνεια υψηλού κινδύνου των κατόχων υποθηκών στις ΗΠΑ). Η Lehman Brothers κατέρρευσε, και επειδή το χρέος της ήταν τόσο μεγάλο απείλησε όλο το χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η απάντηση των κυβερνήσεων ήταν να χρησιμοποιήσουν όλες τους τις δυνάμεις τους για το δανεισμό στην στήριξη των τραπεζών. Η Τράπεζα της Αγγλίας εκτιμά ότι το συνολικό κόστος της διάσωσης του χρηματοπιστωτικού συστήματος στο Ηνωμένο Βασίλειο ήταν £ 1,3 τρισεκατομμύρια,
Η κρίση του δημόσιου χρέους
Η άμεση κρίση είχε σταματήσει, αλλά δεν είχε επιλυθεί. Τα ιδιωτικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα σώθηκαν από την κατάρρευση. Το κόστος όμως για την προστασία τους από την κατάρρευση αύξησε το δημόσιο χρέος των χωρών. Το αυξημένο δημόσιο χρέος δεν έχει σχέση με υπέρβαση των δημοσίων δαπανών. Είναι το άμεσο αποτέλεσμα της οικονομική κρίση του 2008. Αλλά και τα κράτη επίσης, μπορεί να αθετήσουν τις οφειλές τους. Ο κίνδυνος αυτός αυξάνετε όταν οι οικονομίες είναι αδύναμες, δεδομένου ότι δεν μπορούν να βρεθούν τα απαραίτητα κεφάλαια για την αποπληρωμή του χρέους τους μέσω της φορολογίας. Και απέναντι από το παλιό ανεπτυγμένο κόσμο, στη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη είναι αδύναμες οικονομίες (Πριν την Ελλάδα χώρες όπως Λετονία, Ουγγαρία κα αντιμετώπισαν και αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα χρέους). Τα χρέη των κρατών βρέθηκα στο εσωτερικό του τραπεζικού συστήματος. Τα κρατικά χρέη, τώρα απειλούν τις τράπεζες. Αυτή είναι η φάση της κρίσης που ζούμε τώρα. Μια οικονομική κρίση μετατράπηκε σε μια κρίση του χρέους μέσω των διασώσεων και ύφεσης που κόβει φορολογικά έσοδα και αυξάνει το έλλειμμα. Αυτή η κρίση χρέους τώρα ξαναγυρνάει πίσω στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η οικονομική κατάρρευση απειλεί ξανά τις διασώσεις.
Η άμεση κρίση είχε σταματήσει, αλλά δεν είχε επιλυθεί. Τα ιδιωτικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα σώθηκαν από την κατάρρευση. Το κόστος όμως για την προστασία τους από την κατάρρευση αύξησε το δημόσιο χρέος των χωρών. Το αυξημένο δημόσιο χρέος δεν έχει σχέση με υπέρβαση των δημοσίων δαπανών. Είναι το άμεσο αποτέλεσμα της οικονομική κρίση του 2008. Αλλά και τα κράτη επίσης, μπορεί να αθετήσουν τις οφειλές τους. Ο κίνδυνος αυτός αυξάνετε όταν οι οικονομίες είναι αδύναμες, δεδομένου ότι δεν μπορούν να βρεθούν τα απαραίτητα κεφάλαια για την αποπληρωμή του χρέους τους μέσω της φορολογίας. Και απέναντι από το παλιό ανεπτυγμένο κόσμο, στη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη είναι αδύναμες οικονομίες (Πριν την Ελλάδα χώρες όπως Λετονία, Ουγγαρία κα αντιμετώπισαν και αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα χρέους). Τα χρέη των κρατών βρέθηκα στο εσωτερικό του τραπεζικού συστήματος. Τα κρατικά χρέη, τώρα απειλούν τις τράπεζες. Αυτή είναι η φάση της κρίσης που ζούμε τώρα. Μια οικονομική κρίση μετατράπηκε σε μια κρίση του χρέους μέσω των διασώσεων και ύφεσης που κόβει φορολογικά έσοδα και αυξάνει το έλλειμμα. Αυτή η κρίση χρέους τώρα ξαναγυρνάει πίσω στο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Η οικονομική κατάρρευση απειλεί ξανά τις διασώσεις.
Η κρίση του δημόσιου χρέους είναι η πιο οξεία στο εσωτερικό της Ευρωζώνης, λόγω του τρόπου που λειτουργεί το ενιαίο νόμισμα. Το ευρώ, από την ημέρα που δημιουργήθηκε το 1999,υποφέρει από ανισορροπίες. Κάθε χώρα, κατά την είσοδο της, υιοθετούσε μια σταθερή ισοτιμία με τα άλλα μέλη του ευρώ. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας, Βόρεια Ευρώπη και τη Γερμανία ειδικότερα συμπίεσαν τα πραγματικών εισοδημάτων των εργαζομένων τους, αυτό σήμαινε μείωση του κόστους για τους εξαγωγείς. Αλλά οι σταθερές συναλλαγματικές ισοτιμίες σήμαινε ότι οι άλλες χώρες δεν μπορούσαν τους να ανταγωνιστούν με την υποτίμηση. Οι Εξαγωγές του βορρά ήταν φτηνές στον νότο. Μεγάλο εμπορικά πλεονάσματα (όπου μια χώρα εξάγει περισσότερο από ό, τι εισάγει) αναπτύχθηκαν στα βορρά, κυρίως στη Γερμανία. Αυτά συνοδεύονται από μεγάλα ελλείμματα (όπου οι εισαγωγές υπερβαίνουν τις εξαγωγές) στον νότο. Τα έσοδα από τις εξαγωγές ανακυκλώνονταν, μέσω των ευρωπαϊκών τραπεζών, με δάνεια πίσω στο νότο. Αυτό τους επέτρεψε να διατηρούν την παραγωγή στο βορρά. Πλεονάσμα και εξοικονόμηση από τη μία πλευρά έχουν συνδυαστεί με ελλείμματα και χρέη από την άλλη. Αυτό το ανισόρροπο σύστημα συγκλονίστηκε από το γεγονότα του 2008. Οι χώρες που έχουν ήδη χρεωμένες στην νότια ξαφνικά γέμισαν με επιπλέον χρέη. Η Ελλάδα δεν μπορούσε να αντέξει την πίεση. Το χρέος της απλά δεν μπορεί να αποπληρωθεί. Οι ευρωπαϊκές τράπεζες έχουν το μεγαλύτερο μέρος του χρέους. Γαλλικές και γερμανικές τράπεζες έχουν περίπου 69% του ελληνικού χρέους. Μια άτακτη χρεοκοπία της Ελλάδας, πιθανά θα οδηγήσει σε παγκόσμια οικονομική καταστροφή, αλλά οι πιστωτές δεν μπορούν ακόμη να συμφωνήσουν σχετικά με το πώς πρέπει να τη διαχειριστούν. Αυτή η απειλή παγώνει τις χρηματοπιστωτικές αγορές. Το σύστημα βρίσκεται σε αδιέξοδο. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι λιτότητα και στασιμότητα.
Οι κυβερνήσεις σε όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο δεν είναι σε θέση να βρούνε τρόπο για να βγουν από το αδιέξοδο. Αντί να ψάξουν για λύση, επέλεξαν τη λιτότητα, την αύξηση της φορολογίας και την κόψιμο των δημόσιων δαπανών ελπίζοντας ότι μπορεί να αποπληρωθεί γρήγορα το χρέος. Αλλά η λιτότητα παραλύει την οικονομική ανάπτυξη. Δεδομένου ότι οι περικοπές των δαπανών, οδηγούν τις επιχειρήσεις να πωλούν λιγότερα αγαθά και υπηρεσίες αυτές κόβουν μισθούς και κάνουν απολύσεις. Η οικονομική δραστηριότητα παγώνει.
Η αργή φθορά των ανεπτυγμένων οικονομιών είναι τώρα απειλή και για τις αναπτυσσόμενες χώρες. Η Κίνα, η οποία ξέφυγε από την προηγούμενη οικονομική κρίση, απειλείται τώρα την ύφεση, οι παραγγελίες μειώνονται από τις σημαντικότερες εξαγωγικές αγορές της . Η ιαπωνική εμπειρία δείχνει, στασιμότητα, που λόγω του χρέους, μπορεί να διαρκέσει για δεκαετίες. Στην Ευρώπη η κατάσταση στην Βρετανία είναι η χειρότερη από εκείνη στη Μεγάλη Ύφεση( η ενεργεία είναι κατά πολύ υψηλότερη από το ’30). Η Ιταλία είναι επίσης σε χειρότερη κατάσταση από εκείνη του 1930. Η Ισπανία βρίσκεται κοντά σε διπλή ύφεση. Δηλαδή τρείς από τις πέντε μεγάλες οικονομίες της Ευρώπης βρίσκονται σε χειρότερη κατάσταση από την Μεγάλη ύφεση. Έτσι μια πραγματικά παγκόσμια ύφεση δείχνει να είναι πολύ πιθανή
Οι κυβερνήσεις σε όλο τον ανεπτυγμένο κόσμο δεν είναι σε θέση να βρούνε τρόπο για να βγουν από το αδιέξοδο. Αντί να ψάξουν για λύση, επέλεξαν τη λιτότητα, την αύξηση της φορολογίας και την κόψιμο των δημόσιων δαπανών ελπίζοντας ότι μπορεί να αποπληρωθεί γρήγορα το χρέος. Αλλά η λιτότητα παραλύει την οικονομική ανάπτυξη. Δεδομένου ότι οι περικοπές των δαπανών, οδηγούν τις επιχειρήσεις να πωλούν λιγότερα αγαθά και υπηρεσίες αυτές κόβουν μισθούς και κάνουν απολύσεις. Η οικονομική δραστηριότητα παγώνει.
Η αργή φθορά των ανεπτυγμένων οικονομιών είναι τώρα απειλή και για τις αναπτυσσόμενες χώρες. Η Κίνα, η οποία ξέφυγε από την προηγούμενη οικονομική κρίση, απειλείται τώρα την ύφεση, οι παραγγελίες μειώνονται από τις σημαντικότερες εξαγωγικές αγορές της . Η ιαπωνική εμπειρία δείχνει, στασιμότητα, που λόγω του χρέους, μπορεί να διαρκέσει για δεκαετίες. Στην Ευρώπη η κατάσταση στην Βρετανία είναι η χειρότερη από εκείνη στη Μεγάλη Ύφεση( η ενεργεία είναι κατά πολύ υψηλότερη από το ’30). Η Ιταλία είναι επίσης σε χειρότερη κατάσταση από εκείνη του 1930. Η Ισπανία βρίσκεται κοντά σε διπλή ύφεση. Δηλαδή τρείς από τις πέντε μεγάλες οικονομίες της Ευρώπης βρίσκονται σε χειρότερη κατάσταση από την Μεγάλη ύφεση. Έτσι μια πραγματικά παγκόσμια ύφεση δείχνει να είναι πολύ πιθανή
Επανεκκίνηση της οικονομίας
Το οικονομικό μοντέλο το οποίο κυριάρχησε μετά το Κραχ βρίσκεται στο τέλος του. Χρειαζόμαστε ένα νέο οικονομικό μοντέλο που να λαμβάνει υπ’ όψιν του τη αλληλεξάρτηση των οικονομιών σε παγκόσμιο επίπεδο . Απαιτούνται νέοι τρόποι σκέψης. Δεν μπορεί η κυριαρχία των χρηματοπιστωτικών αγορών και το δημόσιο χρέος να χρησιμοποιείται για να δημιουργηθεί ανάπτυξη. Δεν μπορεί να υπάρξει οικονομία που να τροφοδοτείται από χρέος. Πρέπει να υπάρξει ριζική μετατροπή του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Εκδημοκρατισμό του τραπεζικού συστήματος με την διαγραφή επισφαλών απαιτήσεων, εξολόθρευσης κερδοσκοπίας και της φοροδιαφυγής. Επανεκκίνηση της παραγωγικής οικονομικής δραστηριότητας. Αυτό σημαίνει τον τερματισμό λιτότητας, εξασφαλίζοντας ότι οι τράπεζες θα δανείζουν στις επιχειρήσεις και με δημόσιες επενδύσεις που θα αποσκοπούν στην αντιμετώπιση των προβλημάτων που θα αντιμετωπίσει η ανθρωπότητα τον 21ο αιώνα με την έλλειψη πρώτων υλών και την κλιματική αλλαγή. Επαναπροσδιορισμός και να αναπροσαρμογή της οικονομίας με ένα σχέδιο για την απασχόληση που αναζωογονεί τις τοπικές οικονομίες, μειώνει τις ανισότητες και καθιερώνει μια νέα βιομηχανική στρατηγική. Ακόμη και αν επιστρέψει η ανάπτυξη, δεν μπορούμε να πάμε πίσω στους παλαιούς τρόπους. Μια βιώσιμη νέα οικονομία πρέπει να οικοδομηθεί χωρίς τη χρόνια εξάρτηση από το χρέους .
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου